بازگشت
تعميق بحران سياسي در پاكستان
جواد جواد

تصميم اخير ائتلاف حاكم در پاكستان در خصوص استيضاح پرويز مشرف به تعميق بحران سياسي در اين كشور منجر شده است .

در نشست روز پنجنشبه هفته پيش نواز شريف و آصف علي زرداري رهبران شاخه نواز مسلم ليگ و حزب مردم، بر آغاز فرايند بركناري مشرف رييس جمهور ي اين كشور را از پارلمان توافق كردند.

زرداري معاون رهبري حزب مردم در نشست خبري در اسلام آباد ضمن اعلام اينكه ائتلاف حاكم قرار است روند استيضاح مشرف را آغاز كند كه ائتلاف حاكم بر پاكستان معتقد است اقدام براي استيضاح مشرف امري ضروري است .

معاون رهبري حزب مردم با اشاره به نتايج مذاكرات سه روزه خود با نواز شريف گفت : دولت ائتلافي پاكستان تصميم گرفته كه مشرف را بر اساس ماده ‪۴۷ قانون اساسي پاكستان از سمت خود بركنار كند .

وي افزود : بر اساس قانون اساسي پاكستان ، پرويز مشرف به عنوان رييس جمهوري اين كشور پس از تشكيل پارلمان ملي پاكستان بايد در نشست مشترك مجالس ملي و سناي پاكستان سخنراني مي‌كرد اما اين كار را انجام نداد.

نواز شريف رهبر شاخه نواز مسلم ليگ نيز در اين نشست ضمن ابراز خرسندي از توافق خود با حزب مردم براي بركناري مشرف از سمت رياست جمهوري گفت : پس از بركناري وي از اين سمت قضات معزول ديوان عالي به سمت سابق خود بازگردانده خواهند شد .

در تاريخ شصت و يك ساله پاكستان اين اولين بار است كه دولتي غير نظامي استيضاح رييس جمهوري اين كشور را خواستار شده است .

مشرف بعد از انتخابات ‪ ۱۸فبروری سال روان اعلام كرده بود در صورتي كه دولت ائتلافي بخواهد براي استيضاح وي اقدام كند از مقام خود استعفا خواهد كرد؟هرچند در ظاهرا بعيد است وي حاضر باشد در برابر فشارها ي فعلي از قدرت كناره‌گيري كند.

محذورات قانوني براي استيضاح مشرف در مجلس ملي و سنا و همچنين مخالفت شاخه قائد اعظم حزب مسلم ليگ با اين اقدام از جمله مسايلي است كه چشم انداز تحولات سياسي اين كشور و آينده سياسي شخص مشرف را با شك و ترديدها يي همراه كرده است .

فرايند استيضاح رييس جمهوري در قانون اساسي پاكستان

ماده چهل و هفتم از قانون اساسي سال ‪ ۱۹۷۳پاكستان تصريح مي‌كند:رييس جمهور ي زماني از سمت خود بركنار خواهد شد كه ناتواني فزيكي و ذهني وي محرز شود و يا اتهام‌هايي درزمينه نقض قانون اساسي يا فساد اخلاقي عليه وي مطرح و ثابت شود.

لازمه طرح استيضاح رييس جمهوري پاكستان كسب دو سوم مجموع كل آرا ي نمايندگان در مجلس ملي و سنا است .

روساي پارلمان و سنا پس از ارايه اين طرح  سه روز فرصت دارند تا آن را به رييس جمهوري تسليم كنند.

سپس روساي پارلمان و سنا بايد ظرف مدت هفت روز پس از مطلع شدن رييس جمهوري از طرح استيضاح خود ، نشستي مشترك را برگزار كنند.

برگزاري اين نشست بايد ظرف مدت كمتر از چهارده روز از مطلع شدن رييس جمهور از اين مساله برگزار شود.

براساس قانون اساسي اين كشور رييس جمهور حق دارد در اين نشست حضور داشته باشد .

اگر طرح استيضاح رييس جمهوري با دو سوم آراء در پارلمان و سنا تصويب شود ، رييس جمهوري بايد به گونه فوري از اين سمت كنار برود .

از سوي ديگر بند 2 ماده ‪  ۵۲قانون اساسي امكان انحلال مجلس را به رييس جمهوري مي‌دهد و در صورتي كه مشرف از اين ابزار استفاده كند، بدون شک پاكستان دچار آشفته گي سياسي خواهد شد.

با اين اوصاف ، مشرف با وضعيت بغرنجي مواجه است يعني وي يا بايد استعفا كند و يا اينكه با استيضاح مواجه شود.

از سوي ديگر بايد تاكيد كرد كه هم اكنون موافقان استيضاح مشرف در مجلس ملي پاكستان هنوز آراي لازم را ندارند.

البته ارتش نيز موافق استيضاح مشرف نيست زيرا اين اتفاق را در واقع استيضاح خود مي‌بيند.

رويكرد ائتلاف حاكم

همصدايي حزب مردم با شاخه نواز مسلم ليگ - هرچند محتاطانه است - در تاكيد براي كناره‌گيري مشرف از قدرت ، فضاي تنفسي رييس جمهوري مقتدر هشت سال گذشته پاكستان را تنگ كرده و در اين مقطع بايد گفت كه پرويزمشرف رييس جمهوري تمام شده است كه از سوي دو حزب مردم و شاخه نواز مسلم ليگ به شدت تحت فشار قرار دارد .

حزب مردم پاكستان كه بعد انتخابات پارلماني توانست با كسب اكثريت پارلماني ( انتخابي و انتصابي ) قدرت را در اختيار بگيرد، طي حدود سه ماه چندين تاكتيك را در مقابل ديگر بازيگران عرصه سياسي اين كشور از جمله مشرف و شاخه نواز مسلم ليگ آزمايش كرده است .

هرچند حزب مردم همواره در اجراي اين تاكتيك‌ها با حضور چندين متغيير خارجي و موثر،مانند امريكا، انگلستان و در نهايت عربستان مواجه بوده و تلاش كرده تا تعادلي مناسب بين مطالبات اين نوع بازيگران و ساخت سياسي در داخل پاكستان ايجاد كند.

نگاهي به فرايند تصميم‌هاي اعلامي حزب مردم پاكستان - كه با زمينه‌هاي سياست اعمالي اين حزب تا حدودي هماهنگ بوده است - نشان مي‌دهد فرايند حركتي آنها طيفي از حفظ تعادل قدرت در بالاترين نقطه با تحفظات خاص - يعني حفظ وضعيت موجود با شرايط ويژه - تا همراهي و همگرايي با ديگر بازيگران مخالف ساخت قدرت موجود براي تغيير را شامل مي‌شود.

اين فرايند متفاوت تا حدودي به شرايط بازيگري در عرصه سياست در پاكستان محسوب مي‌شود،فضايي كه مملو از رقابتهاي غير سالم حزبي وحتا حذف فزيكي مخالفان را شامل مي‌شود.

درحال حاضر حزب مردم پاكستان با وضعيت بغرنجي مواجه شده و در صورتي كه دچار اشتباه شود، ممكن است عرصه را به رقيب حزبي و با تجربه خوديعني شاخه نواز مسلم ليگ واگذار كند.

به عبارتي همبسته گي و اتحاد بين مخالفان مشرف و حقوقدانان براي بازگرداندن قضات معزول ديوان عالي پاكستان و درخواست آنان مبني بر بركناري مشرف از سمت رييس جمهوري ، حزب مردم را كه خواهان تعامل با مشرف بوده با مشكل روبه رو كرده است .

فشار و تحولات محيطي كه هفته پيش در رسانه‌هاي پاكستان به خوبي مشهود بود، باعث شد مشرف واكنش نشان دهد كه به عقيده تحليل گران ،اين واكنش به معناي واقعي ، نااميدي او را از حمايت‌هاي بازيگران خارجي نشان داده است. شعارهاي تند سياسي نواز شريف رهبر شاخه نواز مسلم ليگ - كه در سياست‌هاي اعمالي خود مترصد كسب كامل قدرت در پاكستان است - نيز در چرخش حزب مردم تاثير داشت و درنهايت اين حزب همصدا با شاخه نواز مسلم ليگ از محاكمه مشرف سخن گفت .

فشارهاي سياسي به حزب مردم در نهايت به راديكال كردن سياست‌هاي اين حزب در مقابل مشرف منجر شد.

راهبرد جديد زرداري درهمگراشدن با نواز شريف تا حدودي توازن قدرت را به نفع ائتلاف حاكم و به ضررمشرف تغييرداده است .

چينش پيشروی نيروهاي سياسي در مقابل مشرف مي‌تواند تعيين‌كننده باشد ، هرچند به نظر مي‌رسداين نيروها -بطور عمده زرداري و نواز شريف - در شرايط فعلي بر اساس سياست‌هاي اعمالي خود مايل نيستند بدون محاسبه تغييراتي در اين كشور حادث شود.

نواز شريف و زرداري به بازي بعد از مشرف - با هدف كسب قدرت مطلق - فكر مي كنند و با قاطعيت بايد گفت در اين عرصه براي رييس جمهوري فعلي پاكستان ، جايي در نظر گرفته نخواهد شد چرا كه او تمام شده و خود نيز مي‌داند كه بايد رفت .

در مجموع استيضاح مشرف عرصه سياسي پاكستان را با مشكلات جدي مواجه خواهد كرد، مشكلاتي كه ممكن است به حوزه اقتصادي اين كشور نيز سرايت كند اين اتفاق بدون شک فقط آغاز فرايند حذف مشرف نخواهد بود، بلكه مي‌تواند ائتلاف حاكم را نيز با محذوراتي در عرصه سياست ورزي مواجه كند، محذوراتي كه ضمن شكننده گي و ايجاد ناپايداري دولت غير نظامي ، ممكن است بار ديگر عرصه سياست اين كشور را به نظامي گري آغشته كند.


August 10th, 2008


  برداشت و بازنویسی درونمایه این تارنما در جاهای دیگر آزاد است. خواهشمندم، خاستگاه را یادآوری نمایید.
 
بازگشت
مسایل بین المللی